„Nikita” to zapowiedź późniejszego „Leona zawodowca”, ale przede wszystkim popis reżyserskiej stylowości, błyskotliwości i opanowania warsztatu filmowego. Po świetnym debiucie, jakim jest „Ostatnia walka”, po „Metrze” i epickim „Wielkim błękicie” Besson stworzył „postmodernistyczne” dzieło będące absolutnym przełomem we współczesnym kinie sensacyjnym. Jako jeden z nielicznych twórców, jeśli nie jedyny, na początku lat dziewięćdziesiątych Besson na nowo zdefiniował ukazywanie przemocy. U niego jest ona bezlitosna, zimna i wykalkulowana.
Wiele scen, kadrów zapada tu w pamięć, ale spośród wszystkich do historii filmu weszła scena strzelaniny w kuchni i moment z lecącą kulą (0:44:36). Niby później na ekranie wiele było takich rozrób, ale tylko jedna o tak sugestywnej sile, pokazująca, jak w warunkach ekstremalnych radzi sobie dzikie zwierzę.
„Nikita”, jak późniejsze filmy Bessona, stała się świeżym powiewem we francuskim kinie, doczekała się wielu naśladowców i była inspiracją „Dobermana” Jana Kounena, „Ostatniego skoku” Florenta Emilio Siriego czy „Purpurowych rzek” Kassovitza.
Już pierwsze sekwencje „Nikity” są jakby wyjęte z komiksu. Kamera sunie po oświetlonym bruku, co do złudzenia przypomina czołówkę „Wielkiego błękitu”. Gdy unosi się ku górze, widzimy grupę narkomanów o wyglądzie troglodytów zmierzających do apteki w celu rabunkowym.
Podczas kradzieży wkracza do akcji policja. Jedyną napadającą osobą, która ocalała ze strzelaniny, jest Nikita (Anne Parillaud). Po rozprawie skazującej dziewczyna dostaje ultimatum. Albo pogodzi się z losem, zapomni o poprzednim życiu i zostanie zawodową morderczynią pracującą na usługach rządu, albo spotka ją prawdziwa śmierć. Po paroletnim szkoleniu pod okiem sadystycznego Boba (Tcheky Karyo – etatowy odtwórca ról psychopatycznych policjantów) Nikita wychodzi na wolność i pracuje jako wyrafinowana maszyna do zabijania. Niespodziewanie spotyka Marco (Jean-Hugues Anglade) i pochłania ją miłość, ale mocodawcy o niej nie zapominają.
Besson, sięgając po najprostsze środki filmowej narracji, pokazał złożoność historii o manipulowaniu człowiekiem znikąd, który dzięki szkoleniom stał się superagentem. Jego bohaterka jak zaszczute zwierze buntuje się, w końcu nie mając innego wyjścia akceptuje warunki, w jakich darowano jej życie i w jakich musi spłacić dług. Będąc zawodową morderczynią na telefon nie może pogodzić takiego życia ze szczęściem osobistym, które odkryła po okresie hibernacji. Próbuje odbudować swoje życie na „powierzchni” po tym, jak boleśnie doświadczyło ją „podziemie”. Jej wynikiem jest tracenie przez bohaterkę stopniowo nerwów i popadanie w schizofrenię, bo czy można jednocześnie kochać i zabijać?
Od pierwszych scen aż po sam koniec Besson oszałamia widza nie tylko feerią kolorów, fantastycznymi zdjęciami, sposobem kadrowania, prowadzenia kamery, ale dźwiękiem i fenomenalną muzyką Erica Serry, która jest dramatyczna, epicka w momentach tragicznych i subtelna w lirycznych. Wypełniające ścieżkę elektroniczne bity Serry naładowane są dynamiką, a całość szalenie przestrzenna. Do tego dochodzi gwałtowny montaż i oryginalne wykorzystanie kamery, która ukazuje rzeczywistość z perspektywy żabiej i z użyciem rybiego oka. Szeroka perspektywa i zbliżenia są tu bardzo często wykorzystywane, tak samo jak winieta przyciemniająca krawędzie obrazu. Sprawia, że widz skupia swoją uwagę na centralnym miejscu kadru. Dzięki temu zabiegowi nieomal symbolicznie świat zamknięty w kadrze panoramicznego obrazu jest jeszcze bardziej „nieprzemakalny”.
U Bessona ważne jest zestawienie kontrastów. Tytułowa bohaterka to połączenie niewinności z bezwzględną zabójczynią, a jego dzieło, odwołujące się do komiksu i amerykańskiego kina noir, jest do szpiku kości francuskie, europejskie. Tak jak w „Metrze”, „Wielkim błękicie” czy „Atlantis”, tak i tu widać u Bessona fascynację podziemiem.
Reżyser w filmie ukazał złożoność dziecięcej naiwności, którą skontrastował z bezwzględną przemocą. Jego punkt widzenia mówi, że wyjście z podziemia i próba funkcjonowania w legalnym obiegu musi skończyć się tragicznie. Schemat fabularny w „Nikicie” zaczerpnięto jako żywo z amerykańskiego kina, kiedy to przed bohaterem niemającym wyjścia zostaje postawione niewykonalne zadanie („Ucieczka z Nowego Jorku”).
Zresztą podobieństw w „Nikicie” do klasyki kina jest sporo. Początek przypomina „Mechaniczną pomarańczę” Kubricka (motyw rehabilitacji), a praca w podziemiu to nawiązanie do „Metra”, też Bessona. W „Nikicie” po raz ostatni przed „Leonem zawodowcem” widać ostry, reżyserski pazur Bessona, który teraz kręci już tylko filmy dla dzieci albo hurtem współprodukuje idiotyczne komedie sensacyjne (seria „Taxi”).
Po projekcji w pamięci zostaje perfekcyjna kreacja Anne Parillaud, której bohaterka radzi sobie z najtrudniejszymi zadaniami aktorskimi. Wybornie ukazano bunt Nikity, która postawiona w szalonej sytuacji bez wyjścia nie może powrócić do poprzedniego życia, nie chce być kimś innym, ale jednak musi. Te kontrasty zostały idealnie wyważone i zestawione z przemianą ze zbuntowanej rebeliantki, histerycznie broniącej się przed nieuniknionym, w wyrachowaną bestię zdolną do zabijania. Scena na komisariacie z wbiciem w rękę funkcjonariusza ołówka aż eksploduje od niekontrolowanego ataku histerii i agresji. Przekonuje naturalnością, gwałtownością i naturalizmem.
Grającą Nikitę Anne Parillaud na początku lat osiemdziesiątych odkrył Alain Delon. Z racji niebanalnej urody zaangażował ją w dwóch sensacyjno-policyjnych melodramatach „O skórę gliny” i „Le battant”. Gdy kariera aktorska stała przed nią otworem, Parillaud zrezygnowała, aby powrócić do grania dopiero w „Nikicie”. Specjalnie z myślą o filmie ścięła włosy i przeszła kursy sztuk walki. Gdy film wszedł na ekrany, można było mówić o tym, że aktorka (wówczas partnerka Bessona) odrodziła się. Zasłużenie otrzymała Cezara za swoją kreację.
Na podstawie filmu Bessona powstał również film kinowy z Bridget Fondą „Kryptonim Nina” oraz serial telewizyjny, jednak nic nie równało się z wersją Bessona.
Pewną ciekawostką jest fakt, że broń, której używa Nikita w scenie strzelaniny, to model Desert Eagle Mark VII 357 Magnum wykonany przez izraelskie siły militarne.
„Nikita” wchodzi w skład kolekcji filmów Luca Bessona wydanej przez Monolith Video.
ASPEKTY TECHNICZNE
Obraz zaprezentowany w formacie 2.35.1 pod względem technicznym jest w lepszej formie niż wydanie filmu na DVD z 2004 roku. Widać ogromną różnicę na korzyść obecnego wydania. Kolory dostały rumieńców, nabrały głębi, nasycenia, ostrość polepszyła się, a wraz z nią widoczność detali. Całość na dużym ekranie żyje tak jak 21 lat temu. Obraz dopiero po zabiegach kosmetycznych uwypuklił koncepcję kolorystyczną autora zdjęć. Jest rasowy. Dopiero to wydanie DVD można uznać za wzorcowe pod względem technicznym. Obraz nie zawiera żadnych mechanicznych uszkodzeń czy nawet widocznych śladów kompresji.
Ścieżka dźwiękowa udźwiękowiona w wersji Dolby Digital 5.0 jest pozbawiona kanału basowego. Niskie pasmo wprowadzono w kanały frontowe. Świetnie zrealizowano dźwięk w scenach strzelanin. Rozłożone w przestrzeni odgłosy broni palnej idealnie współgrają z tym, co oglądamy. Wzbogacająca scenę dźwiękową muzyka Serry jest dzięki miksowi wielokanałowemu jeszcze bardziej przestrzenna i nośna.
BONUSY
Tylko zwiastun.
Marcin Kaniak
Premiera DVD: 23.11.2011 | 
