We wsi Lipce bogaty gospodarz Maciej Boryna, wdowiec i ojciec trójki dorosłych dzieci, żeni się z dużo młodszą Jagną Paczesiówną, najładniejszą dziewczyną we wsi. Do emanującej erotyzmem panny, a potem młodej mężatki smali cholewki niejeden, między innymi syn Boryny Antek i wójt wsi. Jagnie schlebiają te zaloty, choć niby się im opiera, a kiedy raniony w czasie obrony przez wieś lasu przed wycinką stary mąż leży umierający, Jagna bawi się i romansuje z innymi. We wsi rośnie zgorszenie, które gdy sięgnie zenitu, przyniesie tragiczny finał.
Pierwszy raz powieść Władysława Reymonta, wyróżnionego za nią w 1924 roku literacką Nagrodą Nobla, sfilmowano w roku 1922, jednak mimo że przy powstawaniu scenariusza współpracował sam autor książki, ekranizacja spotkała się z krytyką recenzentów. 50 lat później powstał serial telewizyjny, aż wreszcie w 1973 roku kinowa wersja, którą teraz w ramach serii „Kanon filmów polskich” (ekranizacje) Best Filmu możemy zobaczyć na DVD.
Film Rybkowskiego kręcono w Lipcach, od 1983 roku noszących nazwę Lipce Reymontowskie, i w Pszczonowie, a w jego realizacji zostały wykorzystane autentyczne stroje i rekwizyty z epoki, należące do mieszkańców wsi, z których zresztą wielu wystąpiło jako statyści. Zarówno w powieści, jak i w filmie życie chłopów nierozerwalnie splata się z rytmem życia przyrody i kalendarzem liturgicznym i zarówno jeden, jak i drugi aspekt znalazł swoje odbicie w malarskich kadrach kojarzących się nastrojem z płótnami Chełmońskiego, Wyspiańskiego, Wyczółkowskiego i Ruszczyca.
Walory filmu wybitnie podnoszą aktorskie kreacje Emilii Krakowskiej w roli Jagny i Władysława Hańczy jako Boryny.
ASPEKTY TECHNICZNE
Dźwiękowe wersje filmu to Dolby Digital 5.1 oryginalna ścieżka w Dolby Digital 2.0. W tej pierwszej w niektórych scenach słychać wyraźnie rozłożenie odgłosów na głośniki, np. płacz dziecka w chałupie dobiega z tyłu, skrzypienie wozu z boku, przytupy tańczących na drewnianej podłodze słychać z boku i z przodu. Większość dźwiękowej akcji koncentruje się jednak z przodu. Wspólnym mankamentem obu systemów są słabo nagrane dialogi – spłaszczone, przytłumione, momentami mało wyraźne.
Obraz ma zmienną kolorystykę, jednak nie wynika ona z powiązania jej ze zmianami pór roku, a z oświetlenia i niedoskonałości taśmy filmowej. Część zdjęć jest przecieplona, pomarańczowawa lub zabrązowiona, lica aktorów są w nich ogorzałe, jakby to byli Latynosi, a nie polscy chłopi, a wszystko wygląda jak oświetlone blaskiem zachodzącego słońca. Drugi typ tonacji kolorystycznej to chłodna, granatowa lub sina, dominuje ona w ujęciach wieczornych i ciemnych. W scenach z umierającym parobkiem Kubą nawet czerń ma granatowy nalot. Trzeci rodzaj to wyblakłe, chłodne barwy typowe dla późnojesiennego, dżdżystego dnia, rozwodnione i rozmyte (rozmowa o sprzedaży lasu). Czwarty typ to wyblakłość barw pierwotnie ciepłych i nasyconych. Ta zmienność powoduje, że trudno oceniać kolory – czerwień raz jest intensywna, o odcieniu pomarańczowym, raz ceglasta, a jeszcze innym razem buraczkowa . Zieleń trawy bywa i chłodna (jesień), i nieco cieplejsza (wiosna). Wspaniałe stroje łowickie wypadają bladawo lub ciemnawo, a szkoda, bo mogłyby bardziej cieszyć oczy swoimi kolorami.
Niezależnie od tonacji barwnej danego ujęcia od początku do końca filmu nieustannie pojawiają się na ekranie zabrudzenia, najczęściej białe lub granatowe kropki, plamki i kreski, od czasu do czasu na tle jasnych powierzchni widoczne są jasnoszare pionowe linie. W ciemnych ujęciach kontrast jest słaby. Ostrość zmiękczona.
BONUSY
Książeczka z opracowaniem dr Marioli Dopartowej (pracownik Wyższej Szkoły Filozoficznej i Pedagogicznej Ignatianum w Krakowie) na temat filmu wszyta w okładkę płyty.
itk
Premiera DVD: 22.09.2011 |
