Film składa się z dwóch części (zaprezentowanych na osobnych płytach). Pierwsza ma charakter zakulisowy i pokazuje przygotowania Niemców do ataku na Stalingrad, będący furtką do bogatego w ropę Kaukazu, oraz reakcje władz radzieckich na doniesienia agentów o tych planach, które były przez Stalina lekceważone. W tej części mamy też wątek szpiegowski związany z wywiadowczą działalnością antyfaszysty Harro Schulze-Boisena, pojawia się syn hiszpańskiej komunistki Dolores Ibarruri Ruben oraz ona sama, choć tylko w epizodzie. Właściwej bitwie poświęcona jest część druga. W obydwu nie brakuje oczywiście ani Stalina, ani Hitlera.
Mimo że obraz Jurija Ozierowa został nakręcony w 1989 r., utrzymany jest w konwencji tradycyjnego radzieckiego kina wojennego. Jest to zatem wspomagana objaśnieniami lektora prawie paradokumentalna rekonstrukcja wydarzeń, relacjonowanych głównie z punktu widzenia Rosjan. Niemcy są albo sztabowcami, albo pojawiają się w epizodach jako oczywiste kanalie (w jednym wypadku zlinczowane przez tłum przy milczącej zgodzie rosyjskich oficerów). Wątki personalne zostały zredukowane do minimum – takim przykładem jest miłość słynnego snajpera Iwana (znamy tę postać z „Wroga u bram”) i szkolonej przez niego żołnierki Iriny.
Sceny bitewne daleko odbiegają realizmem od tego, co pokazuje współczesne kino, jak choćby pamiętny „Szeregowiec Ryan”. Jest dużo huku, strzałów, dymu i eksplozji, ale praktycznie nie widać krwi, urwanych rąk czy nóg, czyli wojennej drastyczności. Jeżeli czymś ten film odbiega od propagandowej radzieckiej normy, to własnie mniej lub bardziej udanymi próbami odkłamywania faktów. Stalin nie jest więc już nieomylnym i genialnym strategiem i popełnia błędy, a koniec filmu staje się pewnym rozrachunkiem z kultem jednostki. Wcześniej pojawiają się ślady potępienia NKWD, które rozstrzeliwało tchórzy i cofających się z pola bitwy bez rozkazu, ale zaraz potem członkowie plutonu egzekucyjnego giną bohaterską śmiercią. Oczywiście Rosjanie pokazani są na ogół jako bohaterowie. W bardzo pozytywnym świetle, co akurat nie jest zarzutem, zaprezentowano dowodzącego obroną Stalingradu gen. Wasilija Czujkowa, bardzo efektownie zagranego przez przystojnego na sposób amerykański Powersa Boothe’a, oraz. gen. Gierogija Żukowa, do którego Ozierow żywił wielki szacunek. Ale już Churchill nie miał tego szczęścia i wypadł jako niesympatyczny cwany kombinator, pragnący wygrać wojnę rękami Rosjan.
Film ukazuje się w ramach serii „Klasyka kina radzieckiego”.
ASPEKTY TECHNICZNE
Obraz ma jakość starych kronik wojennych i trudno uwierzyć, że jest to produkcja z 1989 r. Zaprezentowano go w formacie 1.66:1. Jest bardzo nieostry i mało wyraźny, szczegóły widać słabo. Kolory bardzo wyblakły i zszarzały, krew jawi się jako ciemnobrunatna ciecz. Obraz szemrze (czasami intensywnie) i drga, kolorystyczna tonacja ujęć podlega wahaniom, nie brakuje zabrudzeń, niekiedy ziarna.
Dźwięk w Dolby Digital 2.0, bez przestrzenności, stłumiony.
BONUSY
Broszura.
ren |
