CZERWONY NAMIOT

unikatowe recenzje DVD rarytasy

Umberto Nobile – bohater czy tchórz?

Michaił Kałatozow po kilku latach milczenia – jego wcześniejszy film, „Ja, Kuba”, nie przypadł do gustu władzom – zdecydował się na sfilmowanie wspomnień generała Umberto Nobilego, wydanych w formie książkowej właśnie pod tytułem „Czerwony namiot”. Kryła się w tym pułapka – wiadomo wszak było, że Nobile nie jest bynajmniej postacią kryształową, a w swych wspomnieniach będzie się starał wybielić. Na dodatek film współfinansowali Włosi, a generał żył i miał za sobą nawet epizod w parlamencie!

„Czerwony namiot” opowiada historię wyprawy sterowcem „Italia”, który pod dowództwem Nobilego miał przelecieć nad biegunem północnym. Sterowiec dostał się w sam środek burzy śnieżnej i doszło do katastrofy. Przeżyło 9 osób i… ukochany pies Nobilego, Titina. Rozbitkowie nieźle radzili sobie na lodowej pustyni, udało im się nawet uruchomić radio i skontaktować z radioamatorem z ZSRR. Na pomoc wyruszył największy lodołamacz świata, „Krasin”, którego kapitan był dobrym znajomym Nobilego. Statek utknął jednak w lodzie, a trójka rozbitków odłączyła się od reszty i ruszyła na własną rękę szukać pomocy. Ci, którzy zostali, zostali znalezieni przez lotnika Lundborga, który przekonał Nobilego, by poleciał z nim, zostawiając towarzyszy. Nobile już z bazy starał się wykorzystać swe kontakty, by zorganizować misję ratunkową, ale opinia publiczna uznała go za tchórza – oto kapitan porzucił załogę, by samemu się ratować (do reszty dopłynął w końcu lodołamacz i zostali uratowani)… W akcji ratunkowej wziął udział sam Roald Amundsen – była to jego ostatnia wyprawa, podczas której zaginął, a ciała nigdy nie odnaleziono.

Film przygodowy tak naprawdę zaczyna się dopiero po kwadransie: początek to wstawki dokumentalne i… senny majak Nobilego, w czasie którego zbierają się ludzie związani z całą sprawą i zaczynają go osądzać. Trzeba się skupić, przeczekać, choć nie jest to łatwe – początkowo trudno zrozumieć, o co chodzi i kto jest kim. Ciąg dalszy majaku zobaczymy w finale, kiedy to zjawy – wśród nich grany przez Seana Connery’ego Roald Amundsen – będą dyskutować nad winą generała. Środek zaś to przygoda w pełnym tego słowa znaczeniu, z porywającymi sekwencjami katastrofy sterowca, polowania na niedźwiedzia, przeprawy przez pękające lody i z wzruszającą sceną przygotowań do śmierci Finna Malmgrena (mężczyzna, zdając sobie sprawę, że utrudnia towarzyszom marsz, oddaje im swe ubrania i prosi o wykucie w lodzie grobowca). A że Kałatozow miał niezwykłe wyczucie plastyczne – popatrzeć jest na co!

Reżyser scenami wizyjnymi chciał wyjść poza formułę zwykłego kina przygodowego, spróbować obiektywnie osądzić decyzje Nobilego. O ile jednak dyskutujące zjawy dzielą się na przekonane o winie i niewinności generała, z samych odtworzonych na podstawie wspomnień głównego bohatera zdarzeń dość jasno wynika, że chciał dobrze i uznał, że więcej może zrobić w bazie, wykorzystując swe znajomości, niż siedząc we wraku… To dosyć kontrowersyjne, gdyż fakty historyczne przemawiają na jego niekorzyść: Nobile był bufonem, pyszałkiem, który już podczas wcześniejszej wyprawy sterowcem N-1 popełnił wiele fatalnych błędów (na szczęście wówczas leciał z nim Amundsen i dzięki temu misja się powiodła – Nobile po powrocie… przypisał jednak sobie wszystkie zasługi!). Tak było i podczas lotu „Italią”: to Nobile zignorował ostrzeżenia meteorologów i wleciał w burzę, pewny za skonstruowaną przez siebie maszynę. Czy człowiek, który we wspomnieniach przemilczał te fakty, na pewno nie kłamał, jeśli chodzi o motywy opuszczenia załogi? Rzecz dyskusyjna…

Co do samego filmu, nakręcony jest z rozmachem (w ZSRR wyświetlano wersję dłuższą o ponad 30 minut, trafiła ona również na niektóre wydania DVD), efektownie i bardzo dobrze zagrany przez międzynarodowe gwiazdy. Zapomniany już dziś niemal zupełnie „Czerwony namiot” był nominowany do Złotego Globu jako najlepszy… anglojęzyczny film zagraniczny (dialogi rzeczywiście w większości wygłaszane są po angielsku).

Jan

Tytuł polski: Czerwony namiot
Tytuł oryginalny: Krasnaja pałatka / The Red Tent
Gatunek: przygoda
Kraj produkcji: ZSRR, Włochy
Rok produkcji: 1969
Czas trwania: 121 min
Kategoria wiekowa: 12 lat
Reżyseria: Michaił Kałatozow
Obsada: Peter Finch, Sean Connery, Hardy Kruger, Claudia Cardinale, Massimo Girotti, Mario Adorf, Nikita Michałkow
Dystrybucja: Paramount Home Entertainment