Śmiać się tu raczej nie ma z czego. Film opowiada historię porządnego, oddanego rodzinie i pracy Żyda z Minneapolis, któremu nagle życie rozsypuje się bez żadnego konkretnego powodu.
Jest rok 1967. Wykładowca i pasjonat fizyki Lawrence Gopnik dowiaduje się, że jego żona pragnie rozwodu, by związać się z Sy Ablemanem, owdowiałym sąsiadem, co więcej – ma się wynieść z domu. Na uczelni dostaje łapówkę od koreańskiego studenta, a potem, gdy odmawia jej przyjęcia, donosy Koreańczyka mogą mu uniemożliwić otrzymanie pełnego etatu.
W tym samym czasie trzynastoletni Danny Gopnik przygotowuje się do bar micwy, w czym przeszkadza mu duże zmartwienie – na lekcji hebrajskiego nauczyciel zabrał mu radyjko i 20 dolarów, które miał oddać pewnemu koledze. Pieniądze te, nawiasem mówiąc, ukradł swojej siostrze Sarah, która zbiera gotówkę na operację plastyczną nosa. Wizerunku rodziny dopełnia wuj Artur, trapiony czyrakiem namiętny hazardzista i poszukiwacz pewnej formuły zwanej przez niego mentaculusem. Człek niewątpliwie bardzo inteligentny, ale zupełnie nieprzystosowany do normalnego życia.
Przygnieciony kłopotami Gopnik szuka porady u coraz to innego rabina, ale poza standardowymi formułkami lub przypowieściami, których sens jest dla niego niejasny, duchowni nie mają mu nic ciekawego do powiedzenia. Szukanie ratunku w paleniu trawki z atrakcyjną sąsiadką też nie pomaga.
Larry jest uosobieniem przeciętnego mężczyzny w wieku, w którym panów zazwyczaj dopada pierwszy kryzys. Nie jest ani nieudacznikiem, ani śmiesznym fajtłapą. Wyważona, doskonała kreacja Michaela Stuhlbarga („Bez duszy”, „W sieci kłamstw”, „Szara strefa”) czyni z niego człowieka sympatycznego, miłego, ale cokolwiek bezwolnego, który poddaje się losowi z pewną rezygnacją i który nie ma koło siebie nikogo, kto umiałby mu doradzić coś sensownego i rozsądnego. Jak potoczy się jego życie? Reżyserzy nie dają ku temu żadnych wskazówek poza jedną, i to wysoce niepokojącą. Bo tu nie chodzi o wykreowanie wielkiej historii, ale o pokazanie zwykłego, prostego życia.
Drugim bohaterem filmu jest syn Larry’ego, Danny, wchodzący w życie nastolatek i z pewnością odpowiednik Larry’ego, tyle że znacznie od niego młodszy. I on będzie musiał w pewnym momencie otrzymać receptę na życie – czy będzie mieć więcej szczęścia od ojca, okaże się w niesamowitej scenie z rabinem.
Zbiorowym bohaterem „Poważnego człowieka” jest społeczność żydowska Środkowego Zachodu z końca lat 60., taka, jaką zapamiętali z dzieciństwa Ethan i Joel Coenowie, którzy urodzili się w Minneapolis. Film odwołuje się do ich osobistych doświadczeń, a przy okazji przypomina czasy jeszcze sprzed rewolucji obyczajowej.
Warto również wspomnieć o oryginalnej scenie rozpoczynającej film, której akcja rozgrywa się prawdopodobnie na początku XX w. okolicach Lwowa. Nie ma nic wspólnego z samym Gopnikiem, ale stanowi żartobliwe wprowadzenie w świat żydowskich wierzeń i tradycji. Jej bohaterowie – małżeństwo i tajemniczy gość – rozmawiają w jidysz.
Dużym atutem filmu jest doskonała, choć pozbawiona wielkich nazwisk obsada. Poza Stuhlbargiem, który za swą kreację był nominowany do Złotego Globu, na uwagę zasługuje m.in. Fred Melamed w roli Sy Ablemana.
„Poważny człowiek” nie jest filmem wybitnym ani też najciekawszym w karierze braci Coen, ale był nominowany do Oscara w kategorii najlepszy film i oryginalny scenariusz.
ASPEKTY TECHNICZNE
Obraz jest zaprezentowany w panoramicznym formacie 1.85:1. Jakość bardzo przyzwoita, uskarżać się nie ma za bardzo na co. Jest czysty, bez usterek, ostrość ma dobrą, choć sporadycznie (czasem jest to intencjonalne, jak w scenie bar micwy) nieco mięknie. Kolory są bardzo żywe, chwilami nawet jaskrawe, ale zdarzają się momenty stłumienia. Szczegóły widać poprawnie, aczkolwiek na ciemnym tle (włosy Gopnika) mogą się nieco zlewać.
Dźwięk w Dolby Digital 5.1. Nagranie jest minimalistyczne, odgłosy skupiają się głównie w kanałach frontowych, ale ich separacja jest wyraźna.
BONUSY
W materiale zakulisowym „O produkcji” (17.04 min) Ethan i Joel Coenowie wyjaśniają genezę filmu, który rozpoczął się od pomysłu bar micwy. Zdradzają też, które wątki filmowe nawiązują do ich własnych doświadczeń. Dużo uwagi poświęcono realizacji sceny bar micwy Danny’ego, realizatorzy podkreślają przy tym, że uzyskali dużą pomoc i wparcie miejscowych Żydów. Odpowiedzialny za wyszukanie plenerów Tyson Bidner, człek słusznej postury, który zagrał w tej scence, ujawnia, jak trudno mu było unieść do góry ciężki zwój tory. Aktorzy omawiają treść filmu i swoje postacie. W ilustracji sporo urywków filmu i migawki z planu.
„Powrót do 1967” (13.43 min) koncentruje się na scenografii, kostiumach i gadżetach, czyli tym, jak kreowano realia 1967 r. Grający Danny’ego Gopnika Aaron Wolff wspomina, jak ciężko mu było przyzwyczaić się do innego, niewygodnego kroju spodni, poza tym w dodatku można znaleźć dużo ciekawych informacji realizacyjnych.
W ostatnim bonusie, „Hebrajskim dla gojów” (2.14 min), objaśniono znaczenie terminów żydowskich, które pojawiły się w filmie, takich jak bar micwa, kidusz, sziwa, aguna, mazel tow, tsuris i wiele innych. Wygląda to tak, że w ujęciu, w którym pojawia się dane pojęcie, wyskakuje napis objaśniający jego znaczenie. Bardzo pożyteczne!
CIEKAWOSTKI - HEBRAJSKI DLA GOJÓW
ren |
