FARAON

Starożytny Egipt. Młody następca tronu, a później władca Egiptu Ramzes III nie chce dzielić się władzą z kapłanami, dążącymi do zwiększenia swoich wpływów na politykę państwa. Pragnie przeprowadzić reformy, by polepszyć jakość życia swoich poddanych, i dąży do wojny z Asyrią, z którą kapłani przygotowali niekorzystny dla Egiptu traktat pokojowy.

Przygotowania do realizacji „Faraona”, adaptacji powieści Bolesława Prusa, trwały trzy lata, w ciągu których, po gruntownym przestudiowaniu materiałów historycznych, przygotowano kostiumy, scenografię, rekwizyty, a także... statek egipski, zbudowany według rysunków sprzed czterech tysiącleci. Zdjęcia kręcono w Polsce, w Egipcie oraz w Uzbekistanie na pustyni Kyzył-Kum w bardzo trudnych warunkach, przy temperaturze dochodzącej do 60 stopni Celsjusza.

Pomimo swej monumentalności „Faraon” pod względem użytych środków filmowych jest minimalistyczny. Każdy detal ma tu znaczenie: począwszy od pokazania walki dwóch żuków na początku filmu, co symbolizuje ścieranie się władzy faraona i kapłanów, przez sposób filmowania – symetryczność kompozycji kadrów, kojarząca się z ładem i równowagą, postacie filmowane na neutralnym tle, czyli nawiązanie do sztuki staroegipskiej, w której nie istniała perspektywa – po warstwę muzyczną, zawierającą głównie śpiew i proste instrumenty perkusyjne (Egipcjanie nie stosowali notacji muzycznej, toteż poza wiedzą czerpaną z traktatów teoretycznych i wizerunków instrumentów niewiele wiadomo o ich muzyce).

Walory artystyczne dzieła Jerzego Kawalerowicza zostały dostrzeżone na świecie, „Faraon” w 1966 roku był nominowany do Złotej Palmy, a rok później do Oscara (w kategorii filmu nieanglojęzycznego zwyciężył wtedy francuski film „Kobieta i mężczyzna”).

„Faraon” wchodzi w skład serii „Klasyka filmów polskich” (ekranizacje).

ASPEKTY TECHNICZNE

Tonacja kolorystyczna filmu to oczywiście kolory pustyni: piaskowy, beżowy, ugier, urozmaicane złotem ozdób, kremową bielą ubiorów i bladym błękitem nieba. Tym ładniejszy i bardziej soczysty wydaje się na tym tle błękit Nilu i zieleń porastających go na brzegach trzcin w scenie przejażdżki łodzią. Karnacja bohaterów to brąz naturalnej opalenizny. Ostrość obrazu przeciętna, czasem rozmyta wskutek unoszącego się w powietrzu piaskowego pyłu. Podobnie jak inne ekranizacje wydane w ramach niniejszego cyklu, tak i „Faraon” cierpi na liczne skazy obrazu we wszelkiej postaci – kropki, kropy, rysy itp.

Dźwięk jest skupiony głównie przed widzem, są to zresztą głównie dialogi. Od czasu do czasu słychać tętent kopyt i turkotanie drewnianych kół rydwanów i basowe dudnienie wojskowych bębnów – jednak także przeważnie z przodu. Z przodu i z boku rozlega się niski, głuchy łomot kamieni uderzających o tarcze żołnierzy, zewsząd dochodzi wrzawa tłumu. Sceną, w której wrażenie przestrzenności jest najbardziej realne, jest głosowanie za pomocą kamieni wrzucanych do dzbana. Stukot pojedynczych kamieni rozlega się wyraźnie to z tyłu, to z boku.

BONUSY

W dodatkach czarno-biały materiał „150 dni Faraona” (19.51 min) ciekawie streszczający przebieg 150 dni zdjęciowych. Głos zabiera sam reżyser, mówiący o koncepcji filmu i improwizacji na planie. Pokazano plan zdjęciowy, plenery na pustyni i na Mazurach, kręcenie scen, mowa jest o charakteryzacji (niszczonej przez pył pustynny), realizacji scen masowych (ucharakteryzowani na Egipcjan żołnierze Armii Czerwonej), widzimy wygładzanie piasku, tak by nie było widać śladów stóp po poprzednim ujęciu.

W „Jubilacie” (28.22) sylwetka reżysera – informacje o rodzinie (dziadkach, rodzicach, żonach i dzieciach), dzieciństwie, edukacji, pracy zawodowej, osiągnięciach artystycznych i pracy społecznej. W materiale wykorzystano zdjęcia archiwalne, fragmenty filmów i kroniki filmowej, głos zabiera również sam reżyser.

W okładkę płyty wszyto książeczkę z opracowaniem dr. Hab. Piotra Sitarskiego (Katedra Mediów i Kultury Audiowizualnej Zakład Historii i Teorii Filmu) na temat filmu.

itk

Premiera DVD i BD: 22.09.2011